Rusya’da ticari faaliyet gösteren Türk şirketleri için sözleşmelerin doğru hazırlanması ve olası uyuşmazlıkların etkin çözümü kritik önem taşır. Bu rehber, Rus sözleşme hukukunun temel prensiplerini, sık karşılaşılan riskleri ve uyuşmazlık çözüm yöntemlerini Türk iş dünyasına özel örneklerle açıklamaktadır.
1. Rusya’da Sözleşme Hukukunun Temelleri
1.1. Geçerli Sözleşme Türleri
- Alım-satım sözleşmeleri (ГК РФ Madde 454)
- Hizmet sözleşmeleri (ГК РФ Madde 779)
- Eser sözleşmeleri (ГК РФ Madde 702)
- Kira sözleşmeleri (ГК РФ Madde 606)
Dikkat: Rus hukukunda “sözleşme özgürlüğü” ilkesi geçerli olsa da, kanunla belirlenen zorunlu hükümlerin ihmal edilmemesi gerekir.
1.2. Sözleşmelerde Zorunlu Unsurlar
| Unsurlar | Açıklama |
|---|---|
| Tarafların kimlik bilgileri | Tam unvan, vergi numarası, kayıt bilgileri |
| Konu | Hizmet/ürünün detaylı tanımı |
| Fiyat ve ödeme koşulları | RUB cinsinden ve döviz kuruna ilişkin hükümler |
| Sorumluluklar | Ceza-i şartlar ve tazminat hükümleri |
| Uyuşmazlık çözümü | Mahkeme veya tahkim seçimi |
2. Türk Şirketleri İçin Kritik Sözleşme Maddeleri
2.1. Özel Önem Taşıyan Hükümler
- Gizlilik taahhütleri (Rusya’da ticari sır koruması zayıf)
- Gecikme faizleri (Rus mahkemeleri % Merkez Bankası faizini uygular)
- Mücbir sebep hükümleri (Yaptırımların dahil edilmesi önerilir)
2.2. Sık Yapılan Hatalar
- İngilizce sözleşme + Rusça tercüme kullanmak (Rus mahkemelerinde sadece Rusça metin geçerli)
- Belirsiz ifadeler (“makul süre”, “uygun fiyat” gibi)
- Yerel kanunlara uyumsuz ceza-i şartlar (Rus hukukunda aşırı cezalar iptal edilebilir)
3. Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri
3.1. Mahkeme Süreçleri
| Mahkeme Türü | Süre | Avantajlar | Dezavantajlar |
|---|---|---|---|
| Arbitraj Mahkemesi | 6-18 ay | Ticari davalarda uzmanlık | Yerel şirketlere önyargı riski |
| Genel Mahkeme | 1-3 yıl | Küçük ticari davalar | Uzun süreç |
2024 İstatistikleri: Yabancı şirketlerin Rus mahkemelerindeki başarı oranı %27
3.2. Tahkim (Arbitraj) Seçeneği
- Uluslararası Tahkim Merkezleri:
- Stockholm Ticaret Odası
- Viyana Uluslararası Arbitraj Merkezi
- İstanbul Tahkim Merkezi
Türk şirketleri için tavsiye: Sözleşmelere “İstanbul Tahkimi + Rusça dil seçeneği” eklenmeli
4. Yaptırımlar Döneminde Özel Önlemler
4.1. Sözleşmelerde Yapılması Gereken Değişiklikler
- Ödeme şekilleri: SWIFT alternatifleri (SPFS, Türk bankaları)
- Teslimat koşulları: Alternatif güzergah ve sigorta hükümleri
- Mücbir sebep tanımı: Yaptırımların açıkça eklenmesi
4.2. Uyuşmazlık Durumunda Stratejiler
- Yerel ortaklarla arabuluculuk (Rus iş kültüründe etkili)
- Türk Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla diplomatik girişim
- Uluslararası tahkimde Türk hukuk firmalarından destek
5. Başarılı Türk Şirketlerinden Örnekler
✅ Türk inşaat firması: 12 milyon $’lık ihtilafı St. Petersburg Tahkim Mahkemesi’nde çözdü
✅ Türk gıda ihracatçısı: Sözleşmedeki net ceza-i şart sayesinde alacaklarını tahsil etti
✅ Türk otomotiv tedarikçisi: İstanbul Tahkimi kararını Rusya’da icra ettirdi
6. Uzman Tavsiyeleri
- Sözleşmeleri çift dilli (Rusça+Türkçe) hazırlatın ama Rusça metni esas alın
- Yerel bir hukuk bürosuyla ön denetim yaptırın
- Tahkim şartını mutlaka ekleyin
- Rusça “сила” (kuvvet majeure) maddesini detaylı yazın
- Ödeme planlarını kısa vadeli (30-60 gün) tutun
Sonuç
Rusya’da ticari faaliyet gösteren Türk şirketleri için:
✓ Sözleşmeleri Rus hukukuna uygun hazırlayın
✓ Uyuşmazlık çözüm yöntemini önceden belirleyin
✓ Yerel uzmanlardan sürekli destek alın