Rusya’da iş yapmak, büyük fırsatlar sunsa da kültürel farklılıklar nedeniyle bazı tuzaklara düşme riski taşır. Rus iş dünyasında itibarınızı zedeleyebilecek ve anlaşmalarınızı riske atabilecek bu 5 hatayı asla yapmayın:
1. Resmiyet ve Protokolü Hafife Almak
✖ Hata: Görüşmelere geç gelmek, girişte selam vermeyi unutmak
✓ Doğrusu:
- İlk görüşmede mutlaka kravatlı resmi kıyafet giyin
- Tam isim ve unvanlarla hitap edin (Örnek: “Sayın Petrovich” yerine “Sayın Igor Petrovich”)
- İş kartlarınızı iki elle uzatın ve aldığınız kartları dikkatle inceleyin
Kültürel İpucu: Ruslar ilk görüşmelerde soğuk davranabilir, bu samimiyetsizlik değil profesyonel mesafedir.
2. Aceleci ve Agresif Tutum Sergilemek
✖ Hata: İlk görüşmede “Hemen sözleşme imzalayalım” demek
✓ Doğrusu:
- En az 2-3 görüşme yaparak güven inşa edin
- “Netıspeşi” (не спеши – acele etme) Rus iş felsefesini unutmayın
- Karar süreçlerinin uzun olabileceğini kabullenin
Gerçek Vaka: 2022’de bir Türk şirketi, Moskova’da 3 aylık ilişki kurmadan yaptığı 2 milyon dolarlık teklifle “fazla agresif” bulunarak reddedilmiştir.
3. İçki Tekliflerini Reddetmek
✖ Hata: İş yemeğinde votka teklifini geri çevirmek
✓ Doğrusu:
- En azından sembolik bir kadeh kaldırın
- Sağlık nedeniyle içemiyorsanız önceden kibarca uyarın
- “Za vajşu zdarovye!” (sağlığınıza) gibi temel Rus tostlarını öğrenin
Uyarı: Aşırı içmek zorunda değilsiniz ama tamamen kaçınmak ilişkiyi zedeler.
4. Yolsuzluk İmalarında Bulunmak
✖ Hata: “İşleri hızlandırmak için kime konuşalım?” gibi sorular
✓ Doğrusu:
- Rüşvet çağrıştıran tüm ifadelerden kaçının
- Resmi kanalları vurgulayın: “Yasal prosedürlere göre hareket edelim”
- “Blat” (bağlantı) kültürüne doğrudan atıfta bulunmayın
Yasal Not: Rusya’da yabancılar için yolsuzluk cezaları çok ağırdır (10 yıla kadar hapis).
5. Sözleşme Detaylarını Sonraya Bırakmak
✖ Hata: “Detayları sonra hallederiz” yaklaşımı
✓ Doğrusu:
- Tüm anlaşmaları Rusça ve Türkçe yazılı hale getirin
- Force majeure (mücbir sebep) maddelerini özellikle tartışın
- Ödeme planlarını rubel ve döviz cinsiyle belirleyin
Kontrat Uyarısı: Rus sözleşmelerinde “şartname eki” (техническое задание) hayati önem taşır, asla atlamayın.
Bonus: Rus İş Kültüründe 3 Altın Kural
- Güven önce gelir: Rakamlardan önce kişisel ilişki kurun
- Hiyerarşiye saygı: Üst düzey yöneticilerle doğrudan temas kurmaya çalışmayın
- Sabırlı olun: 6 ay-1 yıllık tanışma süreçleri normaldir
Bu hatalardan kaçınarak:
✓ Rus ortaklarla kalıcı iş ilişkileri kurabilir
✓ Pazar payınızı güvenle genişletebilir
✓ Kültürel saygınlık kazanabilirsiniz
Moskova’da iş yapma deneyiminizi artırmak için Türk-Rus Ticaret Odası’nın kültürel eğitim programlarına katılabilirsiniz.
Anahtar Kelimeler: Rus iş adabı, Moskova’da ticaret, kültürel farklılıklar, Rusya’da iş yapma kuralları, uluslararası iş görgüsü